" ความฉับไวของกรวยลำโพง มองข้ามไม่ได้ "

โดย...อ. ไมตรี ทรัพย์เอนกสันติ

คุณสมบัติอย่างหนึ่งของระบบลำโพงที่แทบจะไม่มีใครพูดถึง คือ ความฉับไวในการตอบสนองต่อสัญญาณ( Transient Response) ดอกลำโพงสมัย40กว่าปีที่แล้ว มีสิ่งหนึ่งเหมือนกันหมด คือ ความฉับไวในการขยับตัวเข้า-ออก ของกรวยลำโพงจะเฉื่อยชาไปหน่อย ด้วยสภาพกรวยที่หนาหนัก ขอบกรวยที่ตึงตัว แม่เหล็กที่เป็นเฟอไรท์ธรรมดา เสียงจะออกมาเฉื่อยไปนิด โชคดีที่ยุคนั้นเป็นเครื่องเสียงหลอดที่ความฉับไวต่ำ(slew rate)ต่ำ อีกทั้งระบบการบันทึกก็เป็นอนาลอคเช่น จานเสียง เทป ซึ่งก็ไม่ฉับไวอะไร การดูหนังที่บ้าน(home theater )ก็ไม่มี จึงไม่มีภาพมาฟ้องว่าเสียงมาที่หลังภาพอยู่บ้าง

แต่มายุคนี้ที่ระบบการบันทึกเป็นดิจิตอลทั่งหมด แถมภาคขยายเสียง 95 % เป็นทรานซิสเตอร์  เสียงยิ่งฉับไวเหมือนฟังการแสดงสด อีกทั้งกว่า65% ฟังเสียงหนัง(ส่วนใหญ่แอคชั่น) เพลงก็ชอบฟังวิดีโอการแสดงสด ระบบ ลำโพง ดอกลำโพง  สมัยเก่า ใช้ไม่ได้อีกต่อไป เพราะเสียงจะมาช้าไปแม้จะนิดหน่อย แต่เมื่อเทียบกับลำโพงระบบใหม่ จะยอมรับแบบเก่าไม่ได้อีกต่อไป ยิ่งตอนดูหนัง เสียงกับภาพจะเหลื่อมกันนิดนึง ลดความสมจริงลงไปเยอะพอควร

นอกจากนั้น ดอกลำโพงแบบเก่าที่มักกินวัตต์(กรวยหนัก) ไม่ค่อยอยากจะขยับตัว ทำให้รายละเอียดบางอย่างหายไปและคลุมเคลือแม้ภาพจะปรากฏอยู่  ที่นึกไม่ถึงกันก็คือ การหลุดลอยออกมาจากจอภาพ เช่น รถวิ่งเข้ามาหาเราแล้วผ่านเลยตัวเราไปหลังเรา จะเหมือนวิ่งออกมาแล้วหยุดแค่ระยะจอหรือแนววางลำโพงจริง เสียงบนเพดานห้องก็เบลอๆไม่จะแจ้ง เสียงจะออกอั้นตื้อ ดังพอๆกันตลอดเวลา พูดง่ายๆเสียงไม่หลุดกระเด็นลอยออกมาจากจอ ใครฟังโฮมเธียร์ แบบหลายร่องเสียง อาจไม่รู้สึกมากนัก แต่ใครใช้ระบบ สเตอริโอ2 CH ดูหนัง จะรู้สึกชัดเลย การเลือกเล่นลำโพง จึงต้องคำนึงถึงการเคลื่อนที่ฉับไวของลำโพงด้วย

ดอกลำโพงที่ฉับไว เกีอบทั้งหมดจะใช้กรวยโลหะหรือกรวยสารสังเคราะห์เช่นพลาสติค ไม่อย่างใดก็อย่างหนึ่ง แต่ก็ต้องระวัง ดอกพวกนี้ที่ออกแบบมาไม่ดี เสียงมักแข็ง ห้วน ไม่มีเนื้อเสียง หรือความถี่คู่ควบมาน้อย มาไม่ครบ เสียงบาง ดอกแบบเก่า จะให้เนื้อเสียงมากกว่า เสียงออกอิ่ม ผ่อนคลาย พักผ่อน ไม่เร่งเร้า อย่างที่เรียกว่า  เสียงโบราณ( vintage ) ระบบลำโพงที่ดีจึงต้องจัดสมดุลย์ได้ดีใน 2 แนวทางได้อย่างลงตัวที่สุด